طب سوزنی یا Acupuncture، این اصطلاح از دو کلمه لاتین ساخته شده است که در آن acus به معنای سوزن و pungere به معنای سوراخ کردن است. بنابراین کل این کلمه، معنای فرو کردن سوزن به داخل یک سری نقاط خاص با هدف درمانی می‌دهد.

یکی از جنبه‌های مهم حیاتی همین طب سوزنی است. که از این سوزن برای تولید، گردش و تعادل مجدد انرژی در بدن استفاده می‌شود. هزاران سال پیش، اعتقاد چینی‌ها بر این بوده است. که یک نیروی حیاتی در وجود دارد و همیشه در حال گردش است و بیماری‎‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که کمبود یا زیاده روی، رکود یا عدم تعادل این نیرو به وجود می‌آیند.

در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا به شما درباره آموزش طب سوزنی بگوییم.

مکتب‌ های طب سوزنی

برای درمان با طب سوزنی دو مکتب علمی وجود دارد:

روش اول:

روش غربی یا نقطه‌ ای که شامل مراحل زیر می ‌باشد

• ابتدا بیماری فرد را شناسایی می‌کنید و از قسمتی از بدن که شکایت دارد می‌پرسید.
• سپس نقاط طب سوزنی که در این بیماری مؤثر است را معلوم می‌کنید.
• با روش‌های مختلف این نقاط مشخص شده را تحریک می‌کنید.

روش دوم:

روش کلاسیک آموزش طب سوزنی که برگرفته از روش علم طب سنتی چین است و شامل مراحل زیر می ‌باشد

• با استفاده از ابزار علم طب سنتی چینی، بیمار را کامل معاینه می‌کنید، مثل گرفتن نبض و مشاهده گوش و حلق و بینی و …
• بر اساس همان علم طب سنتی چین، الگوی بیماری را تشخیص می‌دهید.
• با استفاده از همین طب سنتی چینی، مانند تحریک نقاط طب سوزنی، گیاهان طبی، ماساژ، ورزش و تغییر روش زندگی و… بیمار را درمان می‌کنید.

همان طور که در آموزش طب سوزنی با روش کلاسیک مشاهده کردید، این روش جامع نگر می‌باشد در صورتی که در روش غربی سعی می‌شد با توجه به اثراتی که بیمار داشت، یک یا چند نقطه درمان شود. اما در روش کلاسیک، اثرات نقاط بر اساس نظر و تجربه و دانش شخص تعیین می‌شود که ممکن است یک متخصص از یک سری نقطه و متخصص دیگر از نقاط دیگری استفاده کند.

آیا طب سوزنی تأثیر دارد؟

سؤالی که برای خیلی از افرادی که می‌خواهند آموزش طب سوزنی ببینند این است که آیا واقعاً طب سوزنی تأثیری در روند بهبود بیماری دارد یا خیر؟ هنوز هم کسانی هستند که طب سوزنی را به کل رد می‌کنند و آن را یک تلقین می‌دانند. اما بسیاری از افراد هم هستند که بر اثربخشی طب سوزنی در موارد خاص اعتقاد دارند مثلاً تأثیر نقطه P6 بر تهوع و استفراغ ناشی از بارداری، شیمی درمانی و یا عمل جراحی که این اطلاعات در تحقیقات بسیاری به دست آمده است.

اولین ارگان رسمی‌ای که تأثیر طب سوزنی را در تعداد بالایی از بیماران گزارش کرده است، سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۶ بر اساس مطالعات کار آزمایی بالینی بوده است و بعد از آن هم در سال ۱۹۹۷ انجمن سلامت ملی ایالات متحده لیست دیگری از بیمارانی که با طب سوزنی درمان شده‌اند را اعلام کرد.

مکانیسم اثر بخشی طب سوزنی براساس تئوری‌ های نوین

در آموزش طب سوزنی لازم است درمورد مکانیسم‌های احتمالی طب سوزنی را هم بدانید که به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شود:

مکانیسم ‌های سگمنتال و موضعی

به شرح زیر هستند:

این مکانیسم، بر روی بافت‌ ها اثر ضد التهابی دارد.

ممکن است شما در زمان سوزن زدن به بیماران، گاهی متوجه یک سری نواحی قرمز در اطراف سوزن شوید که در واقع این حالت احتمالاً رفلکس آکسونی است که با تحریک سوزن، به دنبال یک رفلکس نروپپتید‌های و ازواکتیو مثل ماده P و CRGP آزاد می‌شود. این مواد معمولاً به دنبال تحریک رشته‌های سی و یا آ – دلتا آزاد می‌شوند و منجر به افزایش پرفیوژن در نواحی سوزن و بافت‌های زیر آن می‌شوند که حتی پس از این که سوزن را در آوردید هم این اثر باقی می‌ماند.

آزاد شدن نقطه ‌های ماشه ‌ای در عضلات:

در آموزش طب سوزنی، شما با یکی دیگر از کاربرد‌های طب سوزنی آشنا می‌شوید که آن درمان درد میوفیشیال می‌باشد که این درد با وجود نقاط دردناک ماشه‎‌ای در رشته‌های عضلانی سفت شده مشخص می‌شود.

تعدادی از نقاط طب سوزنی جزء نقاط ماشه می‌باشند که اتفاقاً برخلاف عقاید قبلی، تنها درصد کمی از نقاط طب سوزنی بر نقاط ماشه منطبق می‌باشند نقاط موضعی ماشه را نقاط آشی می‌نامند که با فشردن این نقاط، بیمار دچار درد می‌شود که گاهی توصیه می‌شود برای درمان آن، از تزریق هوش ‌بر موضعی کمک بگیرید و گاهی هم فقط از سوزن به تنهایی استفاده می‌شود که به آن سوزن زنی خشک می‌گویند.

افزایش خون ‌رسانی محیط:

در آموزش طب سوزنی، برای محاسبه تغییرات خون‌رسانی محیطی، انتشار گرمای بدن را با کمک یک دماسنج بررسی می‌کنند. چرا که در زمان استفاده از طب سوزنی، نقاط اطراف سوزن ممکن است دچار کاهش خون ‌رسانی شود اما در دراز مدت مه تنها در اندام مربوطه که در نواحی دیگر هم، پرفیوژن افزایش می‌یابد و سپس بعد از آن بیشترین خون ‌رسانی را بعد از سوزن درمانی خواهیم داشت که همین امر موجب بهبود محل زخم جراحی می‌شود.

مهار رشته ‌های آوران درد در شاخ خلفی:

تأثیر طب سوزنی بر طناب نخاعی بسته به نوع تحریک متفاوت خواهد که شما در آموزش طب سوزنی این موارد را بررسی خواهید کرد:

• مهار طولانی مدت سیناپس که در اعصاب شاخ خلفی وجود دارند.
• مکانیسم کنترل دروازه

که طبق تحقیقات و مطالعات، به نظر می‌رسد که هر دو مکانیسم در مهارکردن درد به وسیله طب سوزنی نقش مهمی دارند.

رفلکس‌ های بدنی احشایی:

در آموزش طب سوزنی برای این اختلالات احشایی، یک سری نقاط تشخیص داده می‌شوند که نقاطی که مو نام دارند در قدام تنه قرار دارند، اغلب با مناطق رأسی مطابقت دارند و یک سری نقاط دیگر به نام شو در پشت تنه قرار دارند که این نقطه‌ها بر تنظیم سیستم عصبی نباتی از طریق رفلکس‌های جلدی احشایی تأثیر می‌گذارند. مطالعات نشان داده است که در زنانی که نازا هستند با تحریک یک سری نقاط، خون‌رسانی در قسمت رحم بیشتر می‌شود.

مکانیسم‌ های سیستمیک و غیر موضعی

به شرح زیر هستند:

فعال شدن سیستم مهاری راه‌ های نزولی در نخاع:

در آموزش طب سوزنی، محققین بر این باورند که یکی از مکانیسم‌های اصلی ضد درد طب سوزنی را مهار کردن توسط راه‌های نزولی است. راه‌های نزولی، خاصیت مهاری بر روی سیستم عصبی درد دارند. به خاطر همین مسئله یک جزء اصلی در کنترل درد بدن محسوب می‌شوند که فعال شدن این راه‌ها، مخصوصا برای استرس‌های فیزیکی یا روانی یا تحریک دردناک رخ می‌دهند.

تغییر فعالیت قشر مغز:

در آموزش طب سوزنی، برای بررسی نقش مغز در تأثیر طب سوزنی، یک سری مطالعات با کمک تکنیک‌های تصویربرداری، فانکشنال از قبیل ‌ام آرآی انجام شده است که نتایج آن نشان می‌دهد که کورتکس نقش مهمی در مکانیسم‌های طب سوزنی دارد.

همچنین شواهدی از تغییر فعالیت ساختمان‌های لیمبیک و جود دارد که در تجزیه و تحلیل ابعاد درد می‌تواند تأثیرگذار باشد که این موضوع نشان می‌دهد طب سوزنی، ترجیحاً بر روی جزء عاطفی درد در درد‌های مزمن بی‌تأثیر نیست.

تغییر در تون اعصاب نباتی:

زمانی که شما در حال آموزش طب سوزنی هستید، این موضوع برای شما روشن می‌شود که طب سوزنی احتمالاً به شرایط فانکشنال هر بیمار هم بستگی دارد. به عنوان مثال در بیماران میگرنی، واکنش سیستم عصبی نباتی یا ون واگ قبل از شروع درمان بانیدل تعیین ‌کننده است. در این گونه بیماران که قبل از شروع درمان تون پایین واگ داشته باشند، اگر با سوزن تحریک شوند، به سختی تون سیستم نباتی تغییر می‌کند در حالی که در بیمارانی که تون بالای واگ دارند پس از تحریک، فعالیت تون پراسمپاتیک در حد چشمگیری کاهش می‌یابد.

همچنین کسانی که ضربان قلب سریعی دارند، با استفاده از طب سوزنی، ضربان قلبشان کاهش یافت و به تعادل رسید و این موضوع بالعکس هم جواب داده است.

اثرات غددی:

افرادی که آموزش طب سوزنی می‌بینند، به خوبی می‌دانند که هیپوتالاموس یک رابط بین سیستم اندوکرین و عصب محسوب می‌شود. در افراد نرمال با استفاده از تحریک الکتریکی طب سوزنی، هیپوتالاموس فعال می‌شود. اگر فرض کنیم در این صورت یک سری تغییرات در محور هیپوتالاموس_هیپوفیز رخ دهد، در این بین به تغییر آزاد شدن اندورفین‌ها، اکسی توسین و سروتونین باید حتماً توجه کرد.

عملکرد طب سوزنی در دراز مدت چگونه است؟

تحقیقات و مطالعات زیادی صورت گرفته است که پیشنهاد داده‌اند که استفاده مکرر از طب سوزنی باعث می‌شود. شرایط پایه بیمار و واکنش او نسبت به طب سوزنی تغییر کند. این مسئله مخصوصاً در تنظیم سیستم نباتی بارزتر است که احتمال دارد به دنبال تحریک مداوم طب سوزنی تغییرات انطباق ‌پذیری در سیستم عصبی رخ می‌دهد. که در نهایت این موضوع منجر به تغییر در پروسه تحریک گیرنده‌های درد می‌شود. این‌ها مسائلی هستند که شما باید در آموزش طب سوزنی به آن توجه کنید.

اما درباره انطباق، باید گفت که انطباق پدیده‌ای است که در بسیاری از درمان بیماری‌ها رخ می‌دهد. که طبق نظریه ملچارت در پروسه انطباق، زیاد شدن مقاومت به تحریک اولیه ایجاد می‌شود و باعث بهبود جبرانی شخص در مقابل تحریک می‌شود. پس با این فرضیه به عنوان مثال مزمن شدن درد را می‌توان به اختلال در پروسه فیزیولوژیک انطباق ربط داد. البته ممکن است با تحریک مکرر، با سوزن‌های طب سوزنی، پروسه انطباق در سیستم‌های گیرنده درد فعال و یا شدت می‌یابند.

اما نکته‌ دیگری که در آموزش طب سوزنی وجود دارد این است که شما باید بدانید به خصوص در مورد مکانیسم‌های انطباق در طب سوزنی این است که، چند هفته تا چند ماه پس از قطع شدن درمان با طب سوزنی، بی ‌دردی ممکن است که برگردد که این می‌تواند نشانه این موضوع باشد که برای تداوم پروسه انطباق نیاز به تحریک مکرر باشد.

طب سوزنی کیمیایی برای امراض

در کل می‌توان گفت که طب سوزنی تحریک مکرر گیرنده‌های درد است. که در نهایت منجر به تداخل موضعی یا سیستمیک در سیستم‌های هورمونی، نباتی و عصبی می‌شود که شما می‌توانید با بررسی کامل و دوره آموزش طب سوزنی این اطلاعات را به طور کامل کسب کنید و تا جای ممکن در اختیار بیماران قرار دهید تا اگر مایل بودند به این روند درمان روی بیاورند.